جایگاه امشاسپندان در جهان‌شناسی مزدایی و نقش آنها در سلوک فردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی گروه ادیان و عرفان، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

در جهان‌شناسی مزدایی، امشاسپندان تجلیات اهورامزدا و کارگزاران او در آفرینش، پرورش و نگاهداری جهان‌اند و در هدایت انسان و راهیابی او به سعادت نیز نقش مهمی دارند. در سرتاسر متون دینی مزدایی به این فروزه‌های الهی که به دو گروه مونث و مذکر تقسیم می‌شوند، اشاره شده و آنان در همه جا موجوداتی دارای جنبۀ الوهی، هوشمند و در خور ستایش و نیایش به شمار آمده‌اند. افزون بر این، هر یک از این امشاسپندان با یکی از آفرینشهای اهورامزدا (همچون آسمان، زمین، آب، گیاه، جانور، انسان و آتش) پیوندی ویژه دارد و نگاهبان و موکل آن شمرده می‌شود. هر بخش از آفرینش نیز نماد یک امشاسپند یا صورت گیتایی او به شمار می‌آید و از همین رو، شایستۀ مراقبت و احترام است. در این پژوهش کوشش بر آن است که با بررسی اوستا و متون پهلوی نقش این تجلیات اهورامزدا در جهان‌شناسی زرتشتی، در کنار اهمیت هر یک از آنان در سلوک فردی مورد توجه قرار بگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-         اوستا، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، مروارید، تهران، 1381ش.
-         دین کرد، کتاب سوم، دفتر یکم، آوانویسی، ویرایش و ترجمۀ فریدون فضیلت، فرهنگ دهخدا، تهران، 1381ش.
-         روایت پهلوی، متنی به زبان فارسی میانه، ترجمۀ مهشید میرفخرائی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1376ش.
-         عالیخانی، بابک، بررسی لطایف عرفانی در نصوص عتیق اوستائی، هرمس، تهران، 1379ش.
-         مینوی خرد، ترجمۀ احمد تفضلی، توس، تهران، 1379ش.
-         یشت‌ها، ترجمۀ ابراهیم پورداوود، اساطیر، تهران، 1377ش.
-          Anthologie de Zādsparam, Ph. Gignoux & A. Tafazzoli (eds, trans & comments), Association pour l’ avancement des études Iraniennes Paris, 1993.
-          Ardā Wīrāz Nāmag, The Iranian ˝Divina Commedia˝, Fereydun Vahman (ed. & trans.), Curzon Press, London, 1986.
-          Ayātkār і Žāmāspīk, Giuseppe Messina (ed.), Pontificio Instituto Biblico, Rome, 1939.
-          Bailey, H. W., Zoroastrian Problems in the Ninth Century Books, Clarendon Press, Oxford, 1971.
-          Boyce, Mary,» Zoroaster, the Priest«, BSOAS (Bulletin of the School of Oriental and African Studies), vol. XXXIII, 1970, pp. 22- 38.
-          Idem, A History of Zoroastrianism, vol. I., E. J. Brill, Leiden, 1975.
-          Idem, »Review of Johanna Narten’s “Die Amәša Spәntas im Avesta”«, BSOAS (Bulletin of the School of Oriental and African Studies), vol. XLVII, 1984, pp. 158- 161.
-          The Complete Text of the Pahlavi Dinkard, D. M. Madan (supervisor), The Society for Promotion of Researches into the Zoroastrian Religion, Bombay, 1911.
-          “The Dādistān i Dīnīk”, E. W. West (trans.), Sacred Books of the East, Motilal Banarsidas, Delhi, 1970, vol. 18.
-          Dātistān i Dēnīk, T. D. Anklesaria (ed.), TheParsi Punchyet Funds and Properties, Bombay, 1981.
-          Duchesne- Guillemin, »The Religion of Ancient Iran«, Historia Religionum, C. J. Bleaker & G. Widengren (eds), E. J. Brill, Leiden, 1988.
-          Dinkard, P. B. Sanjana (ed. & trans.), Duftur Ashkara Press, Bombay, 1874- 1915.
-          Gray, L. H., »Cosmogony and Cosmology (Iranian)«, Encyclopedia of Religion and Ethics, James Hastings (ed.),T. & T. Clarck, Edinburgh, 1987.
-          Humbach, Helmut, The Gāthās of Zarathushtra and The Other Old Avestan Texts,Carl Winter Universitats Verlag, Heidelberg, 1991.
-          Jackson, A. V. W., Zoroastrian Studies, Columbia University Press, New York, 1928.
-          Le Liver d’Ardā Vīrāz, Ph. Gignoux (ed. & trans.), Institut francais d’ iranologie de Téhéran, Paris, 1984.
-          Molé, M., Cult, mythe, et cosmogonie dans l’Iran ancien,Presses universitaire de France, Paris, 1963.
-          Šāyast Lā Šāyast, E. W. West (ed. & trans.), Sacred Books of the East,Motilal Banarsidas, Delhi, 1970, vol. 5.
-          Le Troisièm Livre du Dēnkart, P. J. de Menasce (ed. & trans.), Klincksieck Paris, 1973.
-          Zaehner, R. C., Zurvan, A Zoroastrian Dilemma,Oxford University Press, Oxford, 1955.
-          Idem, The Dawn and Twilight of Zoroastrianism,Widenfeld & Nicolson, London, 1975.
-          Zand- Ākāsīh, Iranian or Greater Bundahišn, B. T. Anklesaria (ed. & trans.), Bombay, 1956.