تحلیل مساله تجرد نفس نباتی از منظر ملاصدرا، ملارجبعلی تبریزی و علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه

چکیده

عدم تجرد نفس حیوانی و به طریق اولی نفس نباتی در حکمت مشاء مسلم گرفته شد، اما صدرالمتالهین به اثبات تجرد نفس حیوانی موفق شد، ولی برهان روشنی در اثبات تجرد نفس نباتی اقامه نکرده است؛ با این حال می توان از مطاوی کلمات و اصول فلسفه او تجرد نفوس نباتی را دریافت کرد. اوتصریح دارد که نفس نباتی بهره ای از ملکوت دارد.
ملارجبعلی تبریزی حکیم مشایی است، و با اقامه برهان حرکت، تجرد نفس نباتی را اثبات میکند.
در علامه طباطبایی می توان اشاراتی به مساله تجرد نفس نباتی پیدا کرد. علامه طباطبایی از یک سو با برهان هوای طلق که ملاصدرا در اثبات تجرد نفس حیوانی بدان تمسک کرده است با تردید برخورد کرده است و از سوی دیگر در مساله علم موجود زنده نسبت به خویش، طوری سخن گفته است که مانع از سرایت آن به نفس نباتی نیست، از سوی سوم او نیز تجرد را دارای مراتبی از شدت و ضعف میداند و همین مساله می تواند در اثبات تجرد نفس نباتی جاری و ساری باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-         ابن‌سینا، الاشارات و التنبیهات، چ1، نشرالبلاغه، قم، 1375.
-         ـــــــ ، المباحثات‏، چ1، بیدار، قم، 1371.
-         افلاطون، دوره آثار افلاطون، ترجمه: محمدحسن لطفی-رضا کاویانی، چاپ سوم، انتشارات خوارزمی، تهران، 1380.
-         آشتیانی، سید جلال‌الدین، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1378.
-         حسن‌زاده آملی، حسن، عیون مسائل النفس، چ1، امیرکبیر، تهران، 1371.
-         رجبعلی تبریزی، الاصل الاصیل (اصول آصفیه)، چاپ اول، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1386.
-         سبزواری، حاج ملاهادی، شرح المنظومه، چ اول، نشر ناب، قم، 1422. 
-     صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی، چاپ اول، انتشارات مؤسسه مطبوعات دینی، قم، 1382.
-         صدرالدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، مؤسسه التاریخ العربی، بیروت، 1424.
-         صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة؛ چ سوم، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1378.
-         طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، چ اول، انتشارات الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1417.
-          ــــــــــــ ، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ دوم، مؤسسه بوستان کتاب، قم، 1378.
-         ـــــــــــــ ، مجموعة رسائل العلامة الطباطبائی‏، ط1، مکتبة فدک لاحیاء التراث، قم، 1428.
-         ـــــــــــــ ،  بدایة الحکمة، جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، 1364.
-         ــــــ، نهایة‌الحکمة، تصحیح: غلامرضا فیاضی، چ دوم، مؤسسه امام خمینی ره، قم، 1383.
-         فخرالدین رازی، المباحث المشرقیة، چ1، ذوی القربی، قم، 1428.
-         محقق دوانى، ثلاث رسائل (و بذیله رسالة هیاکل النور)، چ1، بنیاد پژوهش‌هاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1411.
-     مصباح یزدی، محمدتقی، شرح جلد هشتم اسفار، جزء اول، تحقیق و نگارش: محمد سعیدی مهر، چاپ اول، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1375.
-         آقا علی مدرس، مجموعه مصنفات حکیم مؤسس آقا علی مدرس طهرانی، ج اول، انتشارات اطلاعات، تهران، 1378.