مفهوم یکه، مفاهیم تکه و نقش آن‌ها در تبیین اصالت وجود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مرکز معارف دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

در میان فلاسفه متأخر،آراء و اندیشه های ملاصدرا به ویژه نظریه اصالت وجود، تأثیر به سزایی در مباحث فلسفه به جای گذاشت. ساختار فلسفی پیشین را دگرگون ساخت و نظام ماهوی را کنار زد و در بسیاری از مسائل فلسفی از جمله: جعل ، علیت، حرکت، وحدت، کثرت و... سخنان بدیعی را به جهان فلسفه ارائه کرد.مسئلۀ اصالت وجود، اگرچه در آثار صدرا و تابعین وی به کرّات دربارۀ آن بحث شده است، همچنان از زوایایی اساسی دچار ابهام است. بازخوانی دقیق مسئله ما را به این نتیجه می‌رساند که اصالت وجود، همسایۀ بلافصل گزارۀ اول فیلسوف بلکه تفسیر دقیق‌تر آن است و پذیرش هر گزاره‌ای غیر از اصل واقعیت، پس از آن معنا دارد. بعد از پذیرش اصل واقعیت اولین مسئله به لحاظ منطقی، «یکه» یا «تکه» دانستن واقعیت است که تقسیمی ثنائی است و شق ثالث ندارد و اصالت وجود عبارت است از یکه‌دانستن واقعیت و لذا متعلق اصالت، وجود مطلق است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
-         احمدی، احمد، اصالت وجود یا ماهیت: خلط شناخت‌شناسی و هستی‌شناسی، فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفی‌کلامی، قم، سال هفتم، شماره دوم، زمستان 1384.
-     انشایی، مهدی؛ شانظری، جعفر، وجودشناسی معقولات ثانی فلسفی، با نگاه به تفسیر اصطلاح عروض ذهنی و اتصاف خارجی، فصلنامه متافیزیک، اصفهان، سال دوم، شماره پنجم و ششم، دورۀ جدید، بهار و تابستان 1389.
-         امید، مسعود، تقسیمبندی معقولات یا مفاهیم کلی و اوصاف آنها نزد فیلسوفان مسلمان، ماهنامۀ معرفت، شماره 42، خرداد 1380.
-         جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، بخش چهارم از جلد اول، قم، اسراء، 1375.
-         ______‌‌_،____، بخش اول از جلد اول، قم، اسراء، 1375.
-         سبزواری، ملاهادی، غرر الفوائد، به‌کوشش توشیهیکو ایزوتسو و مهدی محقق، دانشگاه تهران، تهران، 1347.  
-         صدرالدین، محمد شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، ج1، دار احیاء التراث العربی،بیروت، 1981 م.
-         الطباطبائی، السیدمحمدحسین، نهایة الحکمة، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم، 1416ق.
-         طباطبایی، محمدحسین،  اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج3، انتشارات صدرا، تهران، 1377.
-         عبودیت، عبدالرسول، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، سمت و مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، 1385.
-         عشاقی الاصفهانی، حسین، وعایة الحکمة فی شرح نهایة الحکمة، قم، المرکزالعالمی للدراسات الاسلامیة، الطبعة الاولی، 1382.  
-         علی‌زاده، بیوک، جایگاه معرفت‌شناسی در فلسفۀ اسلامی، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق، شماره هشتم، زمستان 1377.
-         فنائی، اشکوری، معقول ثانی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1375.
-         فیاضی، غلامرضا، هستی و چیستی در مکتب صدرایی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1387.
-                  مصباح یزدی، محمدتقی، شرح اسفار، جلد اول، انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، قم، 1383.  
-         _______،____، تعلیقه علی نهایة الحکمة، مؤسسه در راه حق، قم،1405ق.
-         _______،____، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، قم، 1373.
-         مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (شرح مبسوط منظومه)، ج 9 و10، صدرا، تهران، 1374.
-     نصری، عبدالله، بررسی تطبیقی مقولات کانت و نظریۀ استاد مطهری در معقولات ثانویۀ فلسفی، فصلنامۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 16، زمستان 1380.