مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
فلسفه اخلاق محقّق اصفهانی؛ شناختگرا یا ناشناختگرا؟
7
28
FA
حسین
احمدی
استادیار دایرةالمعارف علوم عقلی اسلامی، مؤسسه امام خمینی، قم
یکی از مباحث معرفتشناسی اخلاق، شناختگرایی و ناشناختگرایی اخلاقی است. اکثر محققین، تفسیری ناشناختگرایانه از نظریه محقق اصفهانی، ارائه کردهاند. این مقاله در صدد است با تبیین اصطلاحات به کار رفته در این نظریه، شناختگرایی اخلاقی را به اثبات برساند. محقق اصفهانی از یقینیات، بدیهیات و از مشهورات به معنای اخص، مشهورات غیرضروری را قصد میکند و جملههای اخلاقی را نظری میداند. ایشان معتقد است جملههای اخلاقی مانند «عدالت خوب است» و «ظلم بد است»، مفید تصدیق جازم هستند و از مظنونات نیستند و ایشان راه شناخت جملههای اخلاقی را معین میکند؛ بنابراین، در زمره شناختگرایان قرار میگیرد.
فلسفه اخلاق,محقق اصفهانی,شناختگرایی اخلاقی,یقینیات,مشهورات
http://www.javidankherad.ir/article_32896.html
http://www.javidankherad.ir/article_32896_9a6420d9d5f0af8a342534b98cb68880.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
الهیات شهودی یا راه عشق در رسیدن به خیر اعلی از نظر افلوطین
29
54
FA
اسدالله
حیدرپور کیائی
دانشآموخته دکتری فلسفه در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
راه عشق یکی از دو راه رسیدن به احد در دیدگاه افلوطین است. مقاله حاضر ابتدا در مقام توصیف راه عشق، آن را یک فرایند سیر و سلوک نفس میداند که از دیدن زیباییهای محسوس شروع و به زیباییهای معقول ادامه مییابد و بعد به فوق زیبایی عروج میکند تا خود را در حد امکان، شبیه احد نماید و با او یگانه گردد. سپس این موضوع بررسی میشود که آیا ارتباط عاشقانه بین انسان و خدا صرفاً از طرف انسان برای رسیدن به خداست یا خدا نیز به رستگاری انسان عنایت دارد؟ نظر به اینکه اشتیاق انسان به سوی مبدأ خود و بازگشت به احد در نهاد انسان قرارداده شده است که این شوق بالقوه، با تزکیه و سیر و سلوک شهودی انسان فعلیت مییابد و نیز با توجه به اینکه خدا که خودکفا و بسیط مطلق است، علت فاعلی و غائی ایجاد انسان و علت مبقیه اوست؛ از اینرو در نظر افلوطین خدا عنایت ویژه به سعادت انسان مبذول نموده است.
افلوطین,عشق,الهیات شهودی,تجربه عرفانی,بازگشت نفس,خیر برتر
http://www.javidankherad.ir/article_32897.html
http://www.javidankherad.ir/article_32897_5153474e0aa66561fa422ef681fb8ece.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
«موجود» و «وجود» در کتاب الحروف فارابی
55
76
FA
فاطمه
شهیدی
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
shahidi.fateme@gmail.com
فارابی در <em>کتاب الحروف</em> سه معنا برای موجود ذکر میکند که عبارتاند از «مقولات»، «صادق» و «منحاز بماهیة ما فی الخارج» و دو معنای آخر را به عنوان معانی اصلی موجود معرفی میکند. او جهت حفظ جایگاه فلسفی معنای اصطلاح «موجود»، کاربرد آن را به عنوان رابط بین ماهیت موضوع و محمول در قول جازمه موجبه، در زبان عربی جایز و همردیف افعال وجودی مانند کانیکون میداند. فارابی موجود -به معنای منحاز بماهیة ما فیالخارج- را دارای دو گونه ماهیت میداند؛ منقسم و غیر منقسم. در ماهیات منقسم، «موجود» بودن شیء به تمام ماهیت آن به نحو غیر تفصیلی است (مانند انسان) و «وجود» یا عبارت است از تمام ماهیت به نحو تفصیلی (مانند حیوان ناطق) و یا اجزای آن جدا از هم (مانند حیوان یا ناطق). او تمام این مباحث را در حرف سؤال «هل» جمع میکند. در فلسفه سؤال هل مقرون به «موجود» است و این «موجود» یا خودش محمول است یا رابط بین موضوع و محمول. با توجه به معانی اصطلاح موجود، در هر دو گونه سؤال در مرحله اول پرسش از صدق در میان است. پس از علم به صدق حرف هلِ مقرون به موجود برای پرسش از وجود (ذاتیات) موضوع که ذات و ماهیت آن را تشکیل میدهند و موجب انحیاز خارجی آن از دیگر موجودات میشوند بهکار میرود.
موجود,وجود,ماهیت,منحاز,ذاتی,صادق,هل
http://www.javidankherad.ir/article_32898.html
http://www.javidankherad.ir/article_32898_57189f410ff773df09753b7261b67b86.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
مقالة فی الشکل الرابع أبوالفتوح ابنالصلاح الهمدانی
77
118
FA
اسدالله
فلاحی
0000-0002-1878-8866
دانشیار مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران،
falahiy@yahoo.com
ابوالفتوح احمد بن محمد بن صلاح همدانی، که یک سده پس از ابنسینا میزیسته، نخستین منطقدان مسلمان است که ضربهای منتج و عقیم شکل چهارم را به تفصیل برشمرده و اثبات کرده است. رسالة او با نام «<em>مقالة فی الشکل الرابع من أشکال القیاس الحملی و هو الشکل المنسوب إلی جالینوس</em>» در سال 1965م. به صورت عکسی چاپ و یک سال پس از آن با تصحیح نسبتاً ضعیفی از سوی نیکلاس رشر در آمریکا منتشر شده است. این مقاله تصحیح و تحقیق مجدد این رساله، اصلاح خطاهای تصحیحی و حروفچینی، و افزودن نکاتی محتوایی در پانوشت به همراه تاریخچهای از شکل چهارم قیاس است.
ابنصلاح همدانی,شکل چهارم,جالینوس,دنحای کشیش
http://www.javidankherad.ir/article_32899.html
http://www.javidankherad.ir/article_32899_5e3c894375fc69e9b16045e92de37f65.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
بررسی و تحلیل نظریه حرکت توسطیه و قطعیه
119
136
FA
محمود
صیدی
استادیار دانشگاه شاهد، تهران
سید محمد
موسوی
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد
از دیدگاه ابنسینا حرکت توسطیه، بودن متحرک میان مبدأ و منتهای حرکت است و حرکت قطعیه، انتزاع صورتهای خیالی از حدود حرکت و لحاظ آنها به صورت مجتمع است. مطرح شدن اشکالاتی به وجود حرکت سبب گردیده که بهمنیار قائل به نفی وجود حرکت قطعیه شود و میرداماد حرکت قطعیه و توسطیه؛ هر دو را در خارج موجود بداند. صدرالمتألهین در برخی موارد متمایل است که حرکت قطعیه درخارج وجود دارد و در برخی موارد وجود خارجی حرکت توسطیه را میپذیرد. علامه طباطبایی قائل به وجود حرکت توسطیه و قطعیه هر دو در خارج است. نگارندگان در پژوهش حاضر تبیین نمودهاند که مقصود ابنسینا توسط حکیم سبزواری به خوبی درک شده و حرکت قطعیه امری ذهنی و حرکت توسطیه حقیقتی خارجی است.
ابنسینا,سبزواری,حرکت,توسطیه,قطعیه
http://www.javidankherad.ir/article_32900.html
http://www.javidankherad.ir/article_32900_987bca8b8e035020262214df17db7fc0.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
25
2015
09
01
تقابل هستیشناسی عرفانی و سلفی مطالعه موردی ابنعربی و ابنتیمیه
137
158
FA
محمد
نصیری
استادیار دانشگاه تهران، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، تهران
محمد محسن
مروجی طبسی
دانشجوی دکتری رشته شیعه شناسی دانشگاه ادیان ومذاهب
تقابل دو دیدگاه عرفانی و سلفی در حوزه هستیشناسی با تأکید بر دیدگاه دو صاحب نظر صاحب سبک یعنی ابنعربی و ابنتیمیه از جهاتی چند حائز اهمیت است. تفاوت مبانی نظری اندیشه ابنعربی به عنوان مؤسس عرفان نظری و ابنتیمیه به عنوان مؤثرترین شخصیت در تفکر سلفی پیش از این در پژوهشی مستقل مورد بحث قرار نگرفته است. تأکید ابنعربی بر وحدت وجود و اینکه تنها مصداق وجود حقیقی، خداوند است و سایر موجودات اعم از مجرد و محسوس در واقع مظهر وجود مطلق هستند، کاملاً در برابر اندیشه کثرتگرایانه ابنتیمیه قرار دارد که به نوعی وجود خداوند را محسوس دانسته و ضمن انکار وجود خارجی مجردات، وجود حقتعالی را نیز حسشدنی میداند. تفاوت دیدگاه هستیشناسانه این دو شخصیت در مباحثی چون نوع نگاه به هستی خداوند، وجود و ماهیت، نظریه اعیان ثابته قابل جستجو است. چنانکه در قلمروهای دیگری چون انسانشناسی، معرفتشناسی و معادشناسی نیز قابل بررسی و تأمل است. پژوهش پیشرو با تکیه بر مهمترین کتابهای این دو شخصیت و به روش تحلیلی، زوایایی از تقابل و تضاد مبنایی این دو شخصیت که متعلق به دو مدرسه فکری در جهان اسلاماند را مینمایاند. هر چند عدم امکان جمع بین این دو دیدگاه از نکات مورد تأکید این تحقیق است، تصریح به پیامدهای این دو گونه باور و اعتقاد، از اهداف این تحقیق نیست. گرچه این امر نیز بهطور تلویحی فراچنگ خواننده است. <strong> </strong>
ابنعربی,ابنتیمیه,عرفان,سلفیه,هستیشناسی,وهابیت
http://www.javidankherad.ir/article_32901.html
http://www.javidankherad.ir/article_32901_9a5da8de52dd62aa798adafab1e77387.pdf