مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
نقد و بررسی پلورالیسم حقانیت با تکیه بر آراء عرفانی ابنعربی و مولوی
5
32
FA
هاجر
آویش
دانشآموخته فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه شیراز
قاسم
کاکایی
استاد دانشگاه شیراز.
نظریه پلورالیسم دینی رویکرد جدیدی در عرصه دینپژوهی است و با این عنوان در زمان ابنعربی و مولوی مطرح نبوده است، با این حال میتوان با تدقیق در آثار و آراء این دو عارف، نظرشان را در خصوص حقانیت ادیان مختلف به دست آورد. در این مقاله سعی بر آن است که با مطالعه آثار ابنعربی و مولوی و به روش توصیفی ـ تحلیلی، رویکرد این دو عارف مسلمان را در خصوص مسأله حقانیت ادیان مختلف مورد بررسی قرار داده و با نظریه پلورالیسم دینیِ حقانیت مقایسه کنیم. به نظر میرسد که آراء ابنعربی و مولوی، علیرغم داشتن مضامین کثرتگرایانه، تفاوت اساسی با آن دارد. ایشان، با وجود اینکه عقیده دارند که در همه ادیان حقایقی یافت میشود و نمیتوان همگی آنان را باطل محض دانست، اما از سوی دیگر معتقدند که دین اسلام دارای بیشترین و کاملترین حقیقت میباشد. در واقع، ایشان بر اساس مکتب وحدت وجودی خویش، حقیقت را مشکک و دارای درجات مختلف دانستهاند که بالاترین درجه آن در دین اسلام یافت میشود.
: پلورالیسم دینی,حقانیت,تشبیه,تنزیه,ابنعربی,مولوی
http://www.javidankherad.ir/article_32825.html
http://www.javidankherad.ir/article_32825_d44714475dadd9cd06f8664f76750910.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
اعیان ثابته بستر تحقق برزخیت خیال
33
54
FA
حجتالله
باقری
دانشجوی دکتری فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
سید محمود
یوسفثانی
عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
برزخیت را در تفکر ابنعربی میتوان به عنوان مبناییترین وصف وجود شناختی برای خیال در نظر گرفت به گونهای که دیگر احکام هستیشناختی خیال به نوعی به این اصل بنیادین برمیگردند. از آنجا که خیال در این بینش به عنوان ساحت و حضرتی از حضرات وجود مطرح میشود جای این سؤال هست که از نقطه نظر هستیشناختی، وصف برزخیت به چه نحو در حقیقت خیال ظهور کرده و منشأ آن در کجاست؟ در این مقاله با طرح دو مؤلفه تجلی و اعیان ثابته به عنوان دو رکن از ارکان مابعد الطبیعه ابنعربی، ظهور این برزخیت به وضعیت وجودی اعیان ثابته و ساختار مابعدالطبیعی آنها ارجاع داده خواهد شد؛ به این نحو که چون ساختار وجودی اعیان ثابته از وضعیتی برزخ گونه برخوردار است همین وضعیت در دیگر مراتب تجلی نیز خود را آشکار میکند.
خیال,تجلی,اعیان ثابته,برزخیت
http://www.javidankherad.ir/article_32826.html
http://www.javidankherad.ir/article_32826_4d0ad4738b9844235c0434f10031b239.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
سرودههای حکیم میرفندرسکی
55
82
FA
ایرج
داداشی
دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان و عضو هیأت علمی گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر تهران
فرهنگ
مظفر
دانشیار دانشگاه علم و صنعت و رئیس دانشگاه هنر اصفهان
نام میرفندرسکی بیشتر یادآور قصیدۀ یائیۀ اوست که شهره است و شارحانی، چند شرح بر آن نگاشته و شاعرانی آن را تخمیس و گاه تضمین کردهاند. به دلیل شهرت میرفندرسکی، گاهی ابیات، قطعات، قصاید و رباعیاتی به وی نسبت داده شده است، که به وضوح معلوم است از او نیست. گاهی از سر ذوق و علاقه ابیاتی از شعرای مختلف را حسب حال خود در حواشی کتب و رسالهها نگاشته و متأخرین گمان بردهاند که سرودههای وی است. برخی از این ابیات به طور مشخص به شعرای دیگر تعلق دارد و شاعر بعضی از این ابیات نیز ناشناخته است و انتساب این اشعار به میرفندرسکی نیاز به تحقیق دارد. در این پژوهش، ضمن احصای کتابشناختی منابعی که، حاوی اشعاری ـ به جز قصیده یائیهـ از میرفندرسکی، یا منسوب به اوست، کوشش شده تا با اتکای به مضامین مربوط به زندگی و اندیشه میرفندرسکی و با استقصایی ژرف در میان نسخ خطی، ابیاتی پراکنده از سرودههای میرفندرسکی معرفی شود؛ که هم از حیث شعر، واجد کیفیت است و هم از حیث مضمون، و هم حالات شاعر را در هنگام سرایش آنها به ویژه در هند و ایران به خوبی بیان کند. این سرودههای نویافته که برای نخستین بار است معرفی، تصحیح و تدوین میشود، بیتردید مرز دانش ما را در مطالعات دربارۀ دورة صفویه و زندگانی حکیم میرفندرسکی گسترش میدهد.
میرفندرسکی,قصیده شکوائیه,قصیده کیمیایی,غزل میرفندرسکی,صفویه
http://www.javidankherad.ir/article_32892.html
http://www.javidankherad.ir/article_32892_533fafc1cf28b0892b90eba519ee3541.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
نقش قوه در تبیین وجود موجودات مادی در فلسفه ارسطو
83
118
FA
احمد
عسگری
استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات دانشگاه شهید بهشتی
طرح ارسطو در مابعدالطبیعه، تحقیق و مطالعه موجود بماهو موجود است، بر این اساس او به تفحص از علل و مبادی موجودات از آنجهت که موجودند میپردازد. او میخواهد معلوم کند چرا موجودات موجودند و موجود بودن برای هر موجودی چیست. ذات و موضوع هر یک به نحوی میتواند مبنای تحلیل وجود قرار گیرد. از طرفی ارسطو با این مشکل مواجه است که ترکیب و ثنویتِ ذات و موضوع، حداقل در جواهر مادی، واقعی است، از طرف دیگر جوهر که بنابر فرض اصل و مبنای وجود است مقدم و واحد است. در تحلیل و پاسخ به این مسأله ارسطو از «قوه» استفاده میکند. آنچه موجود است (موضوع)، و آنچه شیء موجود بهواسطه آن موجود است (ذات)، دو امر متباین نیستند، بلکه دو نحوه از وجود یک شیءاند: نحوه وجود بالقوه و نحوه وجود بالفعل. بنابراین اگرچه ترکیب ماده و صورت ترکیب دو جوهر واقعی است، اما این با وحدت جوهر منافاتی ندارد، زیرا یکی فعلیتِ دیگری است. آنچه در اینجا نهایتاً مبنای تحلیل وجود جواهر مادی را فراهم میکند، «قوه» است.
موجود,جوهر,موضوع,ذات,صورت,فعل,قوه
http://www.javidankherad.ir/article_32893.html
http://www.javidankherad.ir/article_32893_286615cce91ab13707c5435471183003.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
تحقیق و تصحیح انتقادی رساله «فی أغراض ما بعد الطبیعة»
119
157
FA
لیلا
کیانخواه
استادیار گروه فلسفه اسلامی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران
leilakiankhah@gmail.com
<em>فی</em> <em>أغراض مابعدالطبیعة</em> نام رسالة کوچکی از فارابی است که همانند بسیاری از آثار فارابی حجم اندکی دارد؛ ولی علیرغم حجم اندکش حاوی مطالب بسیار مهمی است و نقطة عطفی در تحلیل تعریف و موضوع مابعدالطبیعه محسوب میشود. از آنجا که این رساله تاثیر بسزایی در ارائة تعریف و موضوع مابعدالطبیعه بر نظام مابعدالطبیعی ابنسینا داشته و ابنسینا نیز در زندگینامة خود نوشتش فهم خود را از غرض کتاب <em>مابعدالطبیعة</em> ارسطو، مرهون مطالعة این اثر میداند، این رساله از شهرت قابل توجهی برخوردار است. شاید بتوان رسالة <em>أغراض</em> را زیربنای مابعدالطبیعة سینوی و نیز نظام فلسفة اسلامی دانست. این تصحیح انتقادی برای نخستین بار، بر مبنای چهار نسخه خطی برتر موجود در کتابخانههای ایران صورت پذیرفته که به همراه یک نسخه خطی موجود در کتابخانه راغب پاشای استانبول مبنای تصحیح انتقادی قرار گرفتهاند.
فی أغراض مابعدالطبیعة,فارابی,تعریف مابعدالطبیعه,موضوع مابعدالطبیعه,موجود بما هو موجود
http://www.javidankherad.ir/article_32894.html
http://www.javidankherad.ir/article_32894_ddbe0819ff4dad5f98d55752d3d1db2d.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
دلالتشناسی اسمهای خاص و داستانی در آرای ابنسینا، کریپکی و اومبرتو اکو
159
181
FA
سید
ضیاء موحد
استاد در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
در این مقاله با طرح دلالت شناسی سول کریپکی، فیلسوف و منطقدان آمریکایی معاصر در باب اسمهای خاص و اسمهای داستانی، به شرح و نقد آراء اومبرتو اکو فیلسوف، نشانهشناس و داستاننویس ایتالیایی در باب دلالتشناسی اسمهای داستانی (fictional names) پرداختهایم و در این میان، ردپای بعضی از مهمترین این مباحث یعنی اسمهای خاص واقعی را در آثار ابنسینا نشان دادهایم.
کریپکی,اومبرتو اکو,دلالتشناسی اسمهای خاص,دلالتشناسی,اسمهای داستانی,جهانهای ممکن,ابنسینا
http://www.javidankherad.ir/article_32895.html
http://www.javidankherad.ir/article_32895_cbd5daea2092e2d583941af11504e250.pdf
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران
جاویدان خرد
2251-8932
2676-6140
11
26
2015
03
01
نقش خیال در مکاشفات صوری از دیدگاه سهروردی و ملاصدرا
183
204
FA
محمد ابراهیم
نتاج
عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور
کاربرد خیال در مباحث هستی شناسی و معرفت شناسی عرفان همواره مورد توجه اهل نظر در علوم فلسفی و شهودی بوده است؛ در این میان خیال در تحقق و تبیین بخش عظیمی از مکاشفات پیش روی عارف، نقش اساسی ایفا میکند. سهروردی و ملاصدرا در تبیین این مسأله، خیال را به دو قسم متصل و منفصل تقسیم میکنند. خیال متصل یکی از قوای باطنی انسان و نگهدارنده صور خیالی است و خیال منفصل عالمی مستقل است که حد فاصل میان عالم عقل و عالم حس است. از نظر ملاصدرا نفس عارف با سلوک باطنی میتواند توسط خیال متصل با خیال منفصل ارتباط و اتحاد برقرار کرده، صور مثالی را که به خیال متصل تنزل کرده است مکاشفه کند. ثمره این مکاشفه، اتحاد نفس با مشهود خود و علم حضوری به آن است. اما سهروردی گرچه برغم ملاصدرا قوه خیال را مادی میداند و سنخیت میان این قوه با عالم مثال را نمیپذیرد، ولی چون مدرِک اصلی صورتهای مثالی را نفس میداند، پس تبیین سهروردی از چگونگی تحقق مکاشفه صوری، منطقی خواهد بود.
سهروردی,ملاصدرا,خیال متصل,خیال منفصل,صور مثالی,مکاشفه صوری,ادراک خیالی
http://www.javidankherad.ir/article_33953.html
http://www.javidankherad.ir/article_33953_cba16b03acc9169cd952bb162f8e0380.pdf